فرآوری سنگ مرمر یک هنر هیجان‌انگیز است. سنگ‌های اسلب مرمر در مسیر خود از معدن تا بارگیری در کانتینرها برای انتقال، مراحل مختلفی را پشت سر می‌گذارند. هر بلوک از سنگ معدن مرمر با توجه به نیاز به اسلب‌هایی در اندازه‌های مختلف بریده می‌شود تا برای ساخت راه‌پله یا کف یا دیوار یا هر چیز دیگری مورد استفاده قرار بگیرد.
مراحل فرآوری سنگ مرمر به‌ترتیب زیر است که یک‌به‌یک به آنها می‌پردازیم:
- استخراج سنگ مرمر
- انتقال و تخلیه بلوک‌های مرمر در محل فرآوری
- برش سنگ مرمر
- تقویت و صیقل دادن سنگ مرمر
- ذخیره‌سازی اسلب‌های سنگ مرمر
- بارگیری و انتقال سنگ مرمر
1. استخراج سنگ مرمر
طبیعت هزاران سال است مسئولیت تأمین انواع شکل‌ها و رنگ‌های سنگ مرمر را برعهده دارد. بنابراین سنگ مرمر همواره یک ماده معدنی منحصربه‌فرد و کمیاب بوده‌است.
سنگ مرمر که بیشتر از کربنات کلسیم تشکیل‌شده سال‌هاست به‌خاطر زیبایی و مقاومت بالا در ساختمان‌سازی و به‌عنوان یک ماده تزیینی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این سنگ باارزش هم از معادن روباز و هم از معادن زیرزمینی به دست می‌آید. شیوه‌های استخراج و اندازه بلوک‌های استخراج‌شده به شرایط معدن بستگی دارد. استخراج سنگ مرمر معمولاً با برش‌های عمودی انجام می‌شود، اما در برخی موارد هم باید از برش‌های افقی استفاده کرد. افقی یا عمودی بودن برش‌ها به ساختارشناسی منطقه بستگی دارد.
طبقه‌بندی بلوک‌های سنگ مرمر
پس از استخراج هر بلوک از معدن آنها را بر اساس ویژگی‌های خاصی طبقه‌بندی می‌کنند:
- اندازه بلوک
- وزن بلوک
- مقدار رگه‌ها (هرچه مقدار رگه‌ها کمتر باشد، کیفیت سنگ مرمر بالاتر است)
- تمیزی (منظور از تمیزی بدون لکه بودن سنگ است)
- ترک‌ها
برای مثال یک سنگ مرمر باکیفیت سنگی با رنگ روشن‌تر و تقریباً بدون رگه است. قیمت هر اسلب سنگ مرمر با توجه به طبقه‌ای که در آن قرار گرفته تعیین می‌شود.
2. انتقال و تخلیه سنگ مرمر در محل فرآوری
پس‌از استخراج بلوک‌های سنگ مرمر از معدن، باید آنها را با کامیون‌های مخصوص حمل بار سنگین به کارخانه برد تا فرآوری شوند. در هر کارخانه تولیدی، بلوک‌ها تخلیه‌شده و قبل‌از برش دسته‌بندی می‌شوند. با توجه به ابعاد بزرگ و وزن بالای بلوک‌های سنگ مرمر، باید طی تمام مراحل بارگیری، تخلیه بار و فرآوری از جرثقیل و ماشین‌های مخصوص استفاده کرد.
بلوک‌ها تا مرحله بعدی که فرآوری سنگ است، باید در محوطه باز کارخانه نگهداری شوند.
3. برش سنگ مرمر
سنگ مرمر را با استفاده از کاترهای مولتی‌وایر یا اره‌های سنگ‌بری برش می‌زنند. بلوک‌های سنگ مرمر با توجه به ابعادشان به شیوه‌های متعددی برش می‌خورند مثلاً برای برش بلوک‌های بزرگ سنگ مرمر از مولتی‌وایر و برای برش بلوک‌های کوچک‌تر از اره‌های سنگ‌بری استفاده می‌شود.
نکته: مولتی‌وایر یا چند سیمی دستگاهی است که در آن از چند سیم الماسه برای برش هم‌زمان بلوک به چندین اسلب استفاده می‌شود.
تذکر: هدف از انتخاب روش درست برش سنگ مرمر، حداکثر استفاده از حجم سنگ و کاهش هرچه بیشتر میزان ضایعات است.
کاترهای مولتی‌وایر سنگ‌های اسلب مرمر تولید می‌کنند و از طرف دیگر اره‌های سنگ‌بری یا کاتر بلوک‌ها نوارهایی از سنگ تولید می‌کنند که بعد توسط «میتر اره» برای تولید کاشی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
حداکثر پهنای اسلب‌های سنگ مرمر ۱٫۸ و ۲ متر و حداکثر ضخامت آنها ۱٫۵ سانتیمتر است. کاشی‌های مرمر استاندارد ضخامتی بین ۰٫۹ و ۲ سانتیمتر دارند و در اندازه‌های زیر در دسترس هستند:
- 30.5 × 30.5 سانتیمتر
- 30 × 60 سانتیمتر
- 40 × 40 سانتیمتر
- 60 × 40 سانتیمتر
- 60 × 60 سانتیمتر
برش سنگ مرمر با کاتر مولتی‌وایر
این نوع کاترها از سیم‌های الماسه برای برش سنگ به‌صورت عمودی استفاده می‌کنند بنابراین به تعداد سیم‌های دستگاه، اسلب‌های سنگ مرمر در اختیار ما قرار می‌گیرد. پس از برش بلوک، هر اسلب به‌طور جداگانه در یک زنجیره تولید فرآوری می‌شود.
برش سنگ مرمر با اره سنگ‌بری
در مورد بلوک‌هایی که شکل غیر عادی‌تری داشته باشند، از این نوع اره‌ها استفاده می‌شود. اره‌های سنگ‌بری یک تیغه الماسی با قطر زیاد دارند که بلوک‌ها را به‌صورت عمودی برش می‌زند. این برش‌ها در هر دو جهت صورت می‌گیرد.
این اره‌ها یک تیغه افقی هم دارند که وقتی نوارهای سنگی به ضخامت مناسب در جهت عمودی رسیدند، آنها را دوباره برش می‌زند تا به اندازه‌ی دلخواه درآیند.
4. تقویت و صیقل دادن سنگ مرمر
اسلب‌های به‌دست‌آمده پس‌از برش به خط تولید می‌روند تا فرآوری شوند. در ابتدا مقاومت سنگ باید افزایش یابد. بعد سنگ مرمر در یک فرآیند سایش قرار می‌گیرد تا ظاهر آن تغییر کند. در ادامه شیوه‌های مختلف پرداخت سنگ مرمر را توضیح می‌دهیم:
- صیقل دادن: در این روش جلا و رنگ مرمر تقویت شده و یک سطح براق و صاف به آن داده می‌شود. زمان فرایند صیقل دادن با توجه به ابعاد بلوک متغیر است ولی معمولاً بین ۴۵ دقیقه تا ۱ ساعت طول می‌کشد.
- سنگ‌سابی: در این روش یک نمای مات و بدون جلا به سنگ داده می‌شود. تنها تفاوت سنگ پرداخت‌شده با این روش با سنگ مرمر خام، از بین رفتن تمام نشانه‌های برش سنگ است.
- کهنگی: این نوع پرداخت یک سطح طبیعی مات به سنگ می‌دهد که شبیه فرسایش طبیعی سنگ به‌نظر می‌رسد.
- بوش همرینگ یا چکش‌خورده: یک سطح چکش‌کاری شده دارای بافت‌های مختلف را به سنگ می‌دهد که مناسب فضاهای بیرون است.
- سندبلاست: نتیجه این نوع پرداخت سطحی بافت‌دار ولی بسیار کمتر از روش بوش همرینگ است.
- اسپلیت‌فیس: در این نوع از پرداخت، سنگ درنهایت سطحی با ناهمواری‌های درشت خواهد داشت.
پرداخت سنگ آخرین مرحله فراوری سنگ مرمر است و غیر از مواردی که گفتیم، انواع دیگری هم دارد که در مقاله جداگانه‌ای به آن خواهیم پرداخت. البته در برخی موارد پس‌از این مرحله هم سنگ باید دوباره برش بخورد و باز هم پرداخت شود.
5. ذخیره‌سازی اسلب‌های سنگ مرمر
پس‌از اتمام فرآیند پرداخت، سنگ‌های اسلب مرمر به نمایش گذاشته می‌شوند یا مستقیماً بسته‌بندی‌شده و ارسال می‌گردند. روش‌های مختلفی برای بسته‌بندی و ذخیره سنگ‌های مرمر تا رسیدن به مقصد وجود دارد. گاهی آنها را در بسته‌های چوبی و گاهی در قاب‌های فلزی نگه می‌دارند که تکان نخورند و در مورد کاشی‌های مرمر معمولاً از جعبه‌های چوبی استفاده می‌شود.
6. بارگیری و ارسال سنگ مرمر
شیوه‌های متعددی برای انتقال سنگ‌ها وجود دارد. می‌توان با توجه به مقصد از کشتی، کامیون یا قطار استفاده کرد.
آنچه در این مقاله برایتان آوردیم، نگاه کوتاهی بود به فرآیند فرآوری سنگ مرمر. اما اگر می‌خواهید اطلاعات بیشتری در مورد انواع سنگ‌های اسلب، اصول برش، سنگ ساب و صیقل، انواع الگوسازی، بسته‌بندی و بسیاری موارد دیگر به دست آورید، دوره آموزش فرآوری سنگ‌های اسلب را در سامانه رهجو از دست ندهید.