مبردی که در سیستم کولر گازی شما در جریان است، مسئول خنک کردن هوای خارج‌شده از کولر شماست. اصلاً می‌دانید مبرد چیست؟ مبرد یک ماده شیمیایی است که وظیفه گرفتن گرمای هوای محیط را در کولر گازی شما برعهده دارد. مبرد معمولاً به حالت مایع است و پس‌از عبور از کمپرسور و اواپراتور به حالت گاز درمی‌آید. از مبرد علاوه‌بر کولرهای گازی، در تمام دستگاه‌های خنک‌کننده مانند یخچال و فریزر و تهویه مطبوع خودروها هم استفاده می‌شود. ایمنی کار با مبردها هم از اهمیت بالایی برخوردار است که در مقاله دیگری به آن پرداخته ایم. انواع مختلفی از مبردها وجود دارند که ما امروز به ۳ نوع اصلی آن می‌پردازیم. ولی قبل‌از معرفی انواع مبردها بهتر است کمی بیشتر درمورد این ماده شیمیایی معجزه‌گر بدانیم:
مبرد چگونه کار می‌کند؟
مبردها نقشی اساسی در هر سیستم سرمایشی بازی می‌کنند. آنها طی دوره سرمایش از حالت گاز به مایع و بعد دوباره از مایع به گاز تبدیل می‌شوند. سیستم تبرید در کولر گازی از کمپرسور، کندانسور و اوپراتور تشکیل‌شده است. مبرد از تمام این قطعات عبور کرده و به‌طور مداوم تغییر حالت می‌دهد. اما در هر قطعه چه اتفاقی برای مبرد می‌افتد؟
مبرد در کمپرسور
سفر مبرد در محفظه فشار کولر گازی آغاز می‌شود. مبرد در کمپرسور به‌صورت یک گاز کم‌فشار است. کمپرسور مولکول‌های مبرد را فشرده و گرم کرده و فشار آن را بالا می‌برد. تبدیل مبرد به یک گاز پرفشار باعث حرکت مولکول‌های مبرد در ادامه سیکل تبرید می‌شود.
مبرد در کندانسور
گاز گرم و پرفشار مبرد وارد کندانسور می‌شود. این بخش در خارج از خانه یا محیط تهویه قرار دارد. فن گرمای مبرد را به بیرون هدایت می‌کند.
نکته: اگر کنار یونیت خارجی کولر گازی بایستید، خروج باد گرم را حس می‌کنید. این همان گرمایی است که از هوای خانه شما گرفته‌شده است.
مبرد با از دست دادن گرما به حالت مایع درمی‌آید. با ادامه خروج گرما از مبرد، این مایع به سمت بخش بعدی می‌رود. در این بین، میزان سرمایش مورد نیاز خانه طبق دمای تنظیم‌شده اندازه‌گیری می‌شود و اگر بازهم نیاز به گرفتن گرما از محیط باشد، مبرد به راه خود ادامه می‌دهد.
مبرد در اواپراتور
آخرین بخش سیکل تبرید در کولر گازی اواپراتور است. مبرد در حالت یک مایع کم‌فشار وارد اواپراتور می‌شود. فن هوا را به اطراف لوله‌های حاوی مبرد می‌فرستد. مبرد گرمای هوای محیط اطراف را جذب کرده و دوباره به گاز تبدیل می‌شود. دمای هوای محیط در اثر این فعالیت مبرد پایین می‌آید. فن هوای خنک شده را به داخل خانه می‌دمد تا سرمایش بیشتری ایجاد شود. مبرد که حالا دوباره به یک گاز کم‌فشار تبدیل‌شده، وارد کمپرسور می‌شود.
تذکر: مبرد این چرخه را تا جایی ادامه می‌دهد که دمای محیط به دمای تعیین‌شده برسد. بعد سیستم خاموش می‌شود و دوباره با بالا رفتن دما روشن خواهد شد.
انواع مبردها در کولر گازی چه هستند؟
مبردهای کلروفلوروکربن (CFC)
این نوع از این مبردها مانند R_12 در کولر گازی مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما تولید آنها به‌خاطر تولید گازهای گلخانه‌ای و تأثیرات محیط‌زیستی متوقف شده‌است. تولید R_12 در ۱۹۹۴ متوقف شد.
مبردهای هیدروکلروفلوروکربن (HCFC)
این نوع از مبردها که شامل مبرد R_22 هم می‌شوند، کاربردهای بسیاری در دستگاه‌های تهویه مطبوع دارند. R_22 را با عنوان فریون می‌شناسند. این هیدروکربن‌ها هم تأثیرات محیط‌زیستی داشته و باعث تخریب لایه ازن می‌شوند. بااینکه تولید این گاز هم از 2010 متوقف‌شده، هنوز از آن در کولرهای گازی استفاده می‌شود. استفاده از این گاز در تجهیزات خنک‌کننده تا زمانی‌که ذخیره آن به اتمام نرسیده مجاز است.
مبردهای هیدروفلوروکربن (HFC)
مبرد R_410A که جایگزین R_22 شده، به پورون معروف است و به‌عنوان عامل سردکننده در کولرهای گازی کاربرد دارد. این گاز علاوه‌بر افزایش ظرفیت سرمایشی و بالا بردن کارآمدی انرژی، آسیب چندانی به محیط‌زیست نمی‌رساند. نبود کلر در ترکیب این گاز اثر تخریب لایه ازن را در آن از بین برده‌است. این نوع مبرد عملکرد کولرهای گازی را بالا می‌برد تا هوایی باکیفیت‌تر تولید کنند.
تذکر: از R_410A علی‌رغم تمام مزایایش نمی‌توان به‌خاطر فشار بالاتر، در کولرهای گازی قدیمی که با R_22 کار می‌کنند استفاده کرد.
چرا ریکاوری مبرد اهمیت دارد؟
ریکاوری مبرد یعنی انتقال مبرد از سیستم سرمایشی به یک کپسول مبرد. اگر مبرد آلوده نشده و کیفیت مناسبی داشته باشد، می‌توان پس‌از انجام سرویس و تعمیر تجهیزات، دوباره آن را به داخل سیستم شارژ کرد. اما اگر مبرد آلوده باشد، باید ابتدا آن را بازیابی و احیا و سپس به سیستم تزریق کرد.
خطر: ریکاوری و احیای مبردهای دارای CFC، HCFC و HFC طبق قانون هوای پاک مصوب سال 2010 الزامی و بیرون ریختن آنها شدیداً ممنوع شده‌است.
نکته: ریکاوری مبرد به نفع محیط‌زیست است، چون جلوی ورود مبردهای مضر به محیط را می‌گیرد.
از چه نوع مبردی استفاده کنیم؟
نوع مبرد مورد استفاده به کولر گازی شما بستگی دارد. معمولاً برچسبی روی کولر گازی زده شده که نوع مبرد مخصوص آن را نشان می‌دهد. با توجه به این‌که هر مبرد فشار متفاوتی دارد، استفاده از مبرد اشتباه در کولر گازی به دستگاه شما آسیب می‌رساند. همان‌طور که گفتیم R_410A نسبت‌به R_22 برتری دارد، چون آسیبی به محیط‌زیست نمی‌رساند. بعلاوه، ازآنجایی‌که تولید R_22 متوقف‌شده، دسترسی به آن سخت‌تر و گران‌قیمت‌تر است. ولی اگر دستگاه شما با R_22 کار می‌کند، نمی‌توانید از مبرد دیگری در آن استفاده کنید. تنها راه، تغییر کل سیستم سرمایشی است. شاید دستگاه‌هایی که با R_410A کار می‌کنند، گران‌تر باشند، ولی کیفیت بهتر و کارآمدی بیشتری دارند و مطمئنا سرمایه‌گذاری در آنها به‌صرفه است.
اگر می‌خواهید علاوه‌بر مبرد، دانش خود را در مورد کل سیستم کولر گازی و سایر تجهیزات سرمایشی بالا ببرید، دوره آموزش کولر گازی و سیستم‌های تبرید (سردخانه و چیلر) را در سامانه رهجو از دست ندهید.