در این مقاله قصد داریم به آموزش اجزا و قطعات کولر گازی و کاربرد آنها بپردازیم.
به طور کلی وظیفه دستگاه کولر گازی خنک کردن و گرم کردن هوا و تمیز کردن و کنترل سطح رطوبت و ایجاد محیطی آرامش‌بخش است. بسیاری از سیستم‌های تهویه مطبوع را اسپلیت می‌نامند چون از دو بخش داخلی و خارجی تشکیل شده‌اند. بخش داخلی شامل اواپراتور و فیلتر و بخش خارجی شامل کندانسور، فن، کمپرسور، عامل انبساط دهنده (لوله مویی)، شیرهای سرویس و ... میشود. قبل از پرداختن به آموزش اجزا و قطعات کولر گازی، نحوه عملکرد آن را به طور ساده بیان می‌کنیم.
کولرهای گازی برای خنک کردن محیط از یک مایع خنک‌کننده به نام مبرد استفاده می‌کنند که گرمای هوا را گرفته و به خارج منتقل می‌کند. این مبرد برای خارج کردن گرما از محیط خانه یا محل کار شما همواره در حال گردش است تا دمای هوای محیط به دمای انتخاب شده در ترموستات برسد. انتقال هوای گرم به خارج باعث خنک شدن فضای داخلی میشود.
طی آموزش اجزا و قطعات کولر گازی، با عملکرد آن بیشتر آشنا می‌شویم. سیستم کولر گازی به طور کلی از چهار بخش اصلی تشکیل میشود که سه بخش در قسمت خارجی و یک بخش در قسمت داخلی قرار دارند.
آموزش قطعات بخش داخلی کولر گازی
اواپراتور
آموزش قطعات کولر گازی را از اواپراتور یعنی واحد تبخیر کننده آغاز می‌کنیم. این قطعه مسئول جذب گرما و رطوبت از محیط است و این کار را به کمک مبردی (خنک کننده) که در کویل‌های آن جریان دارد انجام می‌دهد. کویل‌های اواپراتور از جنس مس، یا آلومینیوم هستند چون فلزات گرما را به‌آسانی منتقل می‌کنند. این کویل‌ها از داخل یک سری پره‌های آلومینیومی عبور می‌کنند که به آنها فین گفته میشود و سطح تبادل حرارتی هوا و اواپراتور را افزایش می‌دهند.
نکته: بیشتر اواپراتورهای کولرهای گازی خانگی از لوله‌های U شکل تشکیل شده و به صورت یک شبکه کنار هم قرار گرفته‌اند.
مایع مبرد با فشار پایین وارد کویل‌های اواپراتور میشود. مبرد قبل از ورود به این کویل‌ها باید از شیر انبساط عبور کند. شیر انبساط فشار روی مایع مبرد را کاهش داده و باعث پایین آمدن دمای نقطه جوش و سرد شدن سریع آن میشود. بنابراین مبردی که از شیر انبساط خارج میشود نسبتاً سرد و درحال جوشیدن است و می‌تواند گرمای محیط اطراف را جذب کند.
با جریان یافتن مبرد، فن داخلی کولر گازی هوای گرم محیط را به روی فین‌ها و کویل‌ها می‌کشاند و به این ترتیب، مبرد گرمای هوا را جذب می‌کند.
فیلتر هوای یونیت داخلی
فیلتر هوا یکی از اجزای جانبی کولر گازی است که در یونیت داخلی قرار دارد و وظیفه تمیز کردن هوای مکش شده به کولر بر عهده آن است. بدون فیلتر هوا، گرد و غبار و آلودگی به سرعت بر روی قطعات کولر گازی مخصوصا فین‌های کویل یونیت داخلی جمع شده و باعث کاهش بازدهی و خرابی آن می‌شوند. این فیلترها در برخی سیستم‌ها دائمی و قابل شستشو ولی در اکثر سیستم‌ها قابل تعویض هستند. بسته شدن منافذ این فیلترها توسط گردوغبار جلوی جریان هوا را گرفته و مانع عملکرد مناسب دستگاه میشود.
آموزش قطعات بخش خارجی کولر گازی
کمپرسور
مایع مبرد پس از جذب گرما در اواپراتور به صورت گاز درمی‌آید. این گاز با عبور از کمپرسور تحت فشار قرار گرفته و داغ میشود. در این مرحله مبرد آمادۀ از دست دادن گرماست. یعنی کمپرسور مبرد را متراکم کرده، به شکل یک گاز تحت فشار خیلی بالا درآورده و به داخل کویل‌های کندانسور می‌فرستد.
کندانسور
کندانسور یعنی واحد تقطیر کننده. کندانسور کولر گازی در داخل یک واحد مکعبی بزرگ در خارج از خانه قرار دارد. درست است که به کل یونیت خارجی کندانسوریونیت می‌گویند ولی در واقع علاوه بر کندانسور اجزای دیگری مانند کمپرسور، شیر چهارراه، شیرهای سرویس، آکومولاتور، لوله‌های ارتباطی و لوله مویی هم در داخل آن قرار گرفته‌اند. قسمتی که به کندانسور مربوط است شامل کویل کندانسور، فین‌ها و فن کندانسور میشود.
نکته: کندانسور در واقع نوعی مبدل حرارتی است.
پس از آن که مبرد گرمای هوای محیط را جذب می‌کند، از طریق یک لوله مسی به واحد کندانسور می‌رسد. مبرد که حالا به صورت یک گاز فشار پایین درآمده وارد کمپرسور میشود. کمپرسور فشار مبرد را افزایش داده و آن را تبدیل به یک گاز داغ فشار بالا می‌کند. به این ترتیب مبرد بیشتر گرمایی را که از فضای داخلی خانه جذب کرده از طریق کندانسور آزاد می‌کند. فن بخش خارجی کولر گازی هوا را به اطراف فین‌ها و کویل‌های کندانسور می‌کشاند تا مبرد گرمای خود را از دست بدهد. تعداد زیاد فین و کویل‌های کندانسور باعث میشود مبرد زمان بیشتری در معرض هوا قرار گرفته و بخش زیادی از گرمای خود را از دست بدهد.
به این ترتیب، مبرد از یک گاز داغ به یک مایع خنک تبدیل میشود و دوباره به داخل خانه و شیر انبساط در نزدیکی کویل‌های اواپراتور بازمی‌گردد.
نکته: کویل‌های اواپراتور و کندانسور هر دو انتقال دهنده گرما هستند یعنی یک نوع مبدل حرارتی هستند ولی بر عکس یکدیگر عمل می‌کنند. کویل‌های کندانسور به کمک فن، گرما را از مبرد به هوای اطراف (بیرون از فضای تهویه) دفع می‌کنند و کویل‌های اواپراتور، گرمای هوای محیط اطراف (داخل فضای تهویه) را جذب می‌کنند.
فن
فن‌ها در هر دو بخش وجود دارند، هم در یونیت خارجی و هم در یونیت داخلی. به‌طور کلی وظیفه آنها در هر دو بخش جابجایی هوا و عبور دادن آن از روی سطوح فین‌های اواپراتور و کندانسور، به منظور افزایش سرعت تبادل گرما بین هوا و کویل‌ها است.
فن یونیت داخلی
گرمای هوای فضای داخلی (فضای تهویه) با جابجا شدن هوا توسط فن داخلی به سمت اواپراتور منتقل میشود. هوا گرمای خود را از دست داده و به داخل فضای تهویه باز می‌گردد.
نکته: فن‌های یونیت داخلی از نوع رادیال هستند.
فن یونیت خارجی
دمای واحد تقطیرکننده خارجی با وجود مبرد داغی که وارد آن میشود بالا می‌رود. وظیفه فن دفع این گرما از کندانسور و کویل‌های آن به فضای بیرون با جابجا کردن هوا است. گرما به این صورت از کندانسور دفع شده و مبرد داخل آن خنک و تقطیر میشود.
نکته: فن‌های یونیت خارجی از نوع آکسیال هستند.
پس از آموزش قطعات و اجزای داخلی و خارجی کولر گازی بهتر است به یک قطعه دیگر هم اشاره کنیم که بین این دو بخش یعنی بین کندانسور و اواپراتور قرار گرفته است. شیر انبساط که در بخش اواپراتور به آن اشاره کردیم، میزان مبردی را که از کندانسور به داخل اواپراتور جریان می‌یابد، کنترل و تنظیم می‌کند و همچنین باعث افت فشار مبرد میشود.
نکته: به ماده سرمازا که بصورت یک سیال در داخل سیکل مذکور گردش می‌کند مبرد گفته میشود که برای کولرهای گازی معمولا از نوع R22 , R410A است.
اطلاعاتی که در اینجا طی آموزش اجزا و قطعات کولر گازی ارائه دادیم، مورد تأیید مهندس هادی خجسته، از متخصصین باتجربه سامانه رهجو است.
برای آموزش بیشتر در مورد کولر گازی و کسب اطلاعات دقیق‌تر در مورد اجزا و قطعات آن می‌توانید از فیلم‌های آموزشی ما در سامانه رهجو استفاده کنید. متخصصین رهجو قدم به قدم آموزش‌های لازم را در مورد مکانیسم عملکردهای کولر گازی، اجزا و قطعات، نصب و راه‌اندازی و تعمیر و عیب‌یابی آن در اختیارتان قرار می‌دهند.